Razvoj i plasiranje video igre na tržište obuhvata nekoliko faza koje prati i određena pravna zaštita. Jedna od prvih faza u razvoju svakog softvera pa tako i video igre počinje sa osmišljavanjem koncepta i načina realizacije zamišljene ideje. U zavisnosti da li je lice koje proizvodi video igru samo diveloper čiji je cilj kreiranje takozvane “indie” video igre ili je u pitanju izdavač, zavisiće i koraci za koje postoji potreba da se pravno urede. Odavno je gejming industrija zaslužila poziciju posebne grane privrede koja generiše miliarde dolara prihoda na godišnjem nivou, što iziskuje kvalitetno upravljanje kompanijama koje poslovanje zasnivaju na tom biznis modelu, ali i ozbiljnu i temeljnu pravnu podršku. Nebitno da li ste naručilac računarskog programa ili dizajna video igre ili izvršilac posla, od kvaliteta postavljenih prava i obaveza na početku saradnje u velikoj meri će zavisiti i vaše kasnije poslovanje.
Pravni aspekti razvoja video igre
Razvoj i plasiranje video igre na tržištu obuhvata nekoliko faza koje prati određena pravna zaštita. Jedna od prvih faza u razvoju svakog softvera pa tako i video igre počinje sa osmišljavanjem koncepta i načina realizacije zamišljene ideje. U zavisnosti od toga da li je lice koje proizvodi video igru samo developer čiji je cilj kreiranje takozvane “indie” video igre ili je u pitanju izdavač, zavisiće i naredni razvojni koraci, a koji svakako iziskuju pravno uređenje.
Nakon što proizvođač-vlasnik video igre utvrdi koncept, vrstu, korisnički interfejs, sadržaj i okvirni dizajn konkretne video igre, kao i budžet koji je potreban radi uspešne realizacije takozvane “beta” verzije konkretne video igre, potrebno je da pronađe lica koja će biti zadužena za njen razvoj, dizajn i svu neophodnu tehničku pomoć prilikom njenog kodiranja. U fazi pronalaženja programera, dizajnera i ostalih lica koja će raditi na razvoju video igre, pre svega je potrebno sa istim zaključiti ugovor o poverljivosti ili takozvani NDA (eng. Non-Disclosure Agreement), koji za predmet ima regulisanje međusobnih odnosa vlasnika video igre i drugog lica (programera, dizajnera, investitora itd.) povodom poverljivih i svih drugih poslovnih informacija koje su u vezi sa razvojem, konceptom i karakteristikama konkretne video igre. Ovim ugovorm se vlasnik video igre štiti od eventualne krađe ideje, koncepta, intelektualne svojine koja radom na video igri nastane ili neovlašćenog prenošenja informacija trećim licima koja bi mogla da iste zloupotrebe i nanesu mu štetu.
Nakon što vlasnik koji je ujedno naručilac video igre odabere lica (fizička ili pravna) kao izvršioce ili zaposlene koji će da rade na razvoju konkretne video igre, potrebno je sa istim da zaključi ugovor o radu ili ugovor o poslovnoj saradnji ili ugovor o delu, u kojima će se bliže definisati poslovi koje konkretno lice treba da obavlja, vremenski rok za završavanje svake faze razvoja i celekupnog proizvoda – video igre, naknada, odnosno zarada, definisanje ustupanja autorskih prava na delu – video igir i intelektualnom dobru koji proistekne iz nje radom izvršioca/zaposlenog tokom razvoja video igre, prava i obaveze ugovornih strana, trajanje ugovora kao i mnoge druge situacije koje mogu tokom ovog procesa da se pojave a za koje je neophodno regulisanje. Ovakav ugovor je potrebno sačiniti i ukoliko se naručilac odluči za angažovanje outsourcing programera, iako je ovo isplativo rešenje sa jedne strane, sa druge strane može da donese i potencijalne rizike i zahtevnije pravno uređenje odnosa, pogotovo ukoliko se radi o strancima koji su u ulozi outsourcing programera. Bitno je napomenuti da se kroz razvoj koda, dizajna i celekupnog – softvera stiču i autorska prava na video igiri kao i ostala prava intelektualne svojine za čiju je zaštitu i prenos od velikog značaja uređenje odnosa sa programerima i ostalim angažovanim licima koji rade na razvoju konkretne video igre.
Prilikom rada i razvoja video igre, potrebno je posebno obratiti pažnju na korišćenje i implementaciju već postojećih licenci za određene programske jezike u kojima se stvara video igra, kao i licenci za muzički i zvučni zapis. Pravila prilikom implementacije koda sa licencom se moraju ispoštovati kako ne bi došlo do povrede autorskih prava davaoca licence. Ovde skrećemo pažnju da svaki segment video igre (muzika, dizajn, izgled karaktera, tekstualni zapis koji se odnosi na određenu priču u video igri, davanje glasova itd.) ako ispunjava zakonske uslove može biti predmet zaštite prava intelektualne svojine.
Jedna od bitnih poslovnih odluka u vezi što boljeg pozicioniranja video igre na gejming tržištu je i kreiranje jedinstvene oznake koja će kao takva skretati pažnju korisnicima na sebe i u budućnosti biti prepoznatljiva i sinonim za dobar kvalitet i dobru zabavu. Preporuka je da se takva oznaka zaštiti kao žig pred Zavodom za intelektualnu svojinu i time onemogući da se takva zaštićena oznaka nezakonito koristi od strane drugih lica tako da može da dovede u zabunu igrače o poreklu video igre. Registracija žiga može da prethodi plasiranju video igre odnosno “beta” verziji programa, ili da sledi nakon što je osnovna verzija video igre plasirana na tržište. U današnje vreme pozicioniranje na gejming tržištu je uslovljeno subjektivnim odnosom korisnika prema određenom proizvodu – video igri, s toga je osmišlljavanje i registracija oznake takozvanog loga (eng. gaming logo) jedna od osnovnih stvari za početak poslovanja u industriji video igara.
Jedan od poslednjih koraka pre samog plasiranja proizvoda na tržište jeste sačinjavanje uslova korišćenja i politike privatnosti konkretne video igre. Jedna od ključnih stvari za opstanak video igre na tržištu je i pravilna monetizacija koja se kroz dobro kreiran sadržaj u dokumentu koji propisuje uslove korišćenja može predočiti korisniku, odnosno igraču. Skoro svaka video igra prikuplja određene podatke o ličnosti svojih korisnika – igrača, pogotovo ako u sebi sadrži opciju kreiranja naloga, pa tako je od velike važnosti kako u vezi zaštite samih korisnika i njihovih podataka pa tako i zaštite vlasnika video igre sačinjavanje kvalitetnog dokumenta koji će predstavljati politiku privatnosti. Kroz sadržaj politike privatnosti korsnici će se informisati o tome koji se podaci prikupljaju, načina na koji se isti skladište, njihove zaštite, pouke o pravima korisnika kao i ostalim odredbama koje ovakav dokument mora da sadrži. U zavisnosti od konkretne tematike video igre, njenog cilja i interakcije sa korisnicima, zavisiće i sadržina prethodno navedenih dokumenata čija je svrha i da štiti vlasnika od mogućih tužbi zbog povrede prava na privatnost. S obzirom na prirodu gejming tržišta i činjenice da se najveći broj video igara plasira na platforme i distributivne kanale koje čine svetsko tržište, usklađivanje prethodno pomenute dokumentacije je neophodno, kako sa odredbama koje propisuje Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti (“Sl. glasnik RS”, br. 87/2018), tako i sa odredbama Opšte uredbe o zaštiti podataka Evropske Unije (2016/679), odnosno GDPR-om. Na ovom mestu posebno treba predvideti i zaštitu korisnika odnosno maloletnih lica koji pristupaju video igri.
U zavisnosti od vrste video igre i lica koje je vlasnik video igre, kako je prethodno pomenuto razlikovaće se i plasiranje video igre na tržište kao i sačinjavanje ugovora o distribuciji video igre odnosno ugovora o licenci. Nakon uspešne realizacije video igre i njenog plasiranja, često se javlja potreba i za uređenjem raznih sponzorstava koja vlasniku video igre donose dodatni profit i time ubrzavaju i pospešuju rad na kreiranju novih verzija. Sa licima koja žele da sponzorišu konkretnu video igru je neophodno sačiniti ugovor o saradnji i finansiranju radi postizanja sigurnosti od nastanka eventualne štete ili povrede poslovne tajne. Kroz razvoj video igre javlja se i potreba da se svaki novi korak predvidi i pravno reguliše, kako bi se izbegla svaka mogućnost od nastanka problema za nosioca prava na video igri.
Na kraju napominjemo da je svaki projekat koji se tiče razvoja video igre složen i obiman, a čine ga različiti koraci za koje mora da postoji sveobuhvatna pravna regulativa kako kroz sačinjavanje gore pomenutih akata, tako i kroz usklađivanje i primenu zakona koji uređuju ovu oblast. Kroz uređenje odnosa sa licima koja se pojavljjuju kroz proces razvoja jedne video igre, potrebno je poznavati pravni aspekt ove specifične oblasti kako bi mogla da se predvidi svaka situacija koja bi eventualno mogla da predstavlja potencijalni rizik za vlasnika – naručioca.